یه نفر تو خونه ما که رفتارعجیبی داره و این رفتار و حرکات باعث شده ما هر روز ساعت زیادی رو به غیبت کردن اختصاص بدیم خیلی سخته که بتونیم یک روز در موردش صحبت نکنیم همه ما میدونیم که غیبت کردن گناهه ولی به خدا دست خودمون نیست؛ تو رو خداجواب بدید چکار کنیم که بتونیم در موردش صحبت نکنیم؟

اى تو کام جان هر خود کامه‏اى---هر دم از غیبت پیام و نامه‏اى
برای ترک و دوری از غیبت باید شناخت شما نسبت به آثار و پیامدهای مخرب دنیوی و اُخروی آن افزایش یابد، و راهکارهای را نیز برای دوری از آن فرابگیرید. این دو اصل را در این پاسخ دنبال می کنیم.

«غیبت»
تعریف غیبت را با روایتی بیان می کنیم. پیامبر- صل الله علیه و آله و سلم- در حدیثی فرمود:«آیا می دانید که غیبت چیست؟ اطرافیان عرض کردند: خدا و رسول او داناتر است. فرمود: آن است که: یاد کنی برادر خود را به چیزی که او را ناخوش آید. شخصی عرض کرد که: اگر آن صفت با او باشد، باز بد است؟ فرمود: اگر باشد غیبت است و الا بُهتان است».[1]

«نکوهش غیبت»
گوشتهاى بندگان حق خورى---غیبت ایشان کنى کیفر برى
یکی از صریح ترین آیات در مذمت غیبت این آیه است:« اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از بسیارى از گمانها بپرهیزید، چرا که بعضى از گمانها گناه است و هرگز (در کار دیگران) تجسّس نکنید و هیچ یک از شما دیگرى را غیبت نکند، آیا کسى از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟! (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید تقواى الهى پیشه کنید که خداوند توبه ‏پذیر و مهربان است».[2]
چون ز غیبت و اکل لحم مردمان--- شصت سالت سیریى نامد از آن
حضرت رضا – علیه اسلام- از پدر بزرگوارش نقل می کند که امام صادق- علیه اسلام- فرمود:« إن الله یبغض البیت اللحم...؛ خداوند خانه ای را که در آن گوشت وجود دارد، دشمن می دارد» به امام عرض کردند که ما گوشت را دوست داریم و خانه هایمان از آن خالی نیست. حضرت فرمود:« خانه ی گوشت، خانه ای است که در آن گوشت مردم با غیبت، خورده می شود».[3]

«حرمت»
رفیقی که غایب شد ای نیک نام---دو چیز است بر او رفیقان حرام
یکی آن که مالش به باطل خورند---دوم آن که نامش به غیبت برند
غیبت در روایات شدیداً مورد نهی قرار گرفته، تا آن جا که امام صادق- علیه السلام- فرمودند:« غیبت بر هر مسلمانی حرام است...و غیبت نیکویی ها را می خورد، همان گونه که آتش هیزم را نابود می کند».[4] غیبت جزء گناه هان کبیره است، یعنی وعده آتش جهنم به معصیت کار داده اند.

«باز تاب»
غیبت پیامدهای زشت و آزاردهنده ای برای غیبت کننده به بار خواهد آورد، که آن ها را می توان به دو دسته دنیایی و آخرتی تقسیم کرد.
الف- پیامد دنیایی:
در این جا یکی از عواقب دنیای غیبت را متذکر می شویم.
ریختن آبرو و شکستن حریم؛ غیبت کننده با رفتار ناروایش آبروی دیگران را به خطر می اندازد، از این روی خداوند هم آبروی او را در معرض خطر قرار می دهد و او را در دنیا رسوا می کند. امام صادق-علیه السلام- فرمود:«غیبت نکن که مورد غیبت واقع می شوی و برای برادرت گودالی نکن که خود در آن خواهی افتاد».[5]
من هم از شرت اگر پس مى‏خزم --- در مکافات تو دیگى مى‏پزم
ب- پیامدهای اُخروی:
پیامدهای اُخروی غیبت عبارتند از: نابود کننده ی دین، مانع پذیرش اعمال نیک، انتقال نیکی ها غیبت کننده به اعمال غیبت شونده، تأخیر پاداش و تقدیم مجازات، عذاب قبر(مجازات عالم برزخ)، تجسم زشت در قیامت و خروج از ولایت الهی.
اگر آگاه و بیدار باشیم، اندیشه ی کوچک در هر کدام از این آثار سبب می شود، که نه تنها ازغیبت، بلکه از گناه برای همیشه خداحافظی کنیم.
به دو مورد از موارد فوق اشاره می کنیم.
عذاب قبر: یک آزمایش کوچک انجام دهید؛ یک کبریت را آتش زده به دست خود نزدیک کنید. چه اتقاقی می افتد؟ چه مقدار طاقت می آورید؟ حال اگر دست خود را 1 دقیقه بر روی یک شمع قرار دهید چه می شود؟ اگر طاقت آوردید، غیبت را ادامه دهید!! از ابن عباس روایت شده:«عذاب قبر به سه بخش تقسیم می شود: یک سوم آن مربوط به غیبت است...»[6]
خروج از ولایت الهی: غیبت سبب می شود که از نور الهی انسان خارج و گرفتار ظلمت و سرپرستی شیطان شود. در نظر خود تجسم کنید، وقتی پروردگار عالم سرپرستی انسان را به عهده نگیرد، بلکه شیطان عهده دار کار انسان شود چه بر سر چنین فردی می آید!!بر همین اساس است، که یکی از پی آمدهای غیبت بی دین شدن فرد است.
پیشوای ششم فرمود:«کسی که درباره ی آن چه در برادر مؤمنش هست، غیبت کند، از سرپرستی خدا خارج و به حکومت (سرپرستی) شیطان وارد می شود».[7]

«ریشه های درونی غیبت»
به طور فهرست وار برخی از ریشه های درونی و اموری که سر منشأ غیبت هستند، را باز می شماریم: فرو نشاندن خشم به سبب غیبت، گرم کردن مجلس، مزاح، تمسخر و دلسوزی. [8]هر کدام از این امور که علت غیبت شما و دیگران نسبت به فرد مورد نظر است را شناسایی کنید. به طور مثال اگر از باب مجلس گرمی و مزاح است، مجلس گرمی و خنده را در امور دیگر جستجو کنید.

«آثار ترک»
توجه به آثار ترک غیبت انگیزه ساز قوی برای ترک آن به شمار می آید. در روایات متعدد به این نتایج نجات دهنده و جان بخش اشاره گشته است.
حضرت زین العابدین- علیه السلام- می فرماید:«کسی که زبانش را از (ریختن) آبروی مردم باز دارد، خداوند در روز قیامت از گناهان او چشم پوشی می پوشد».[9]
ترک این رفتار ناپسند عامل ورود انسان به بهشت است «شش خصلت است که هیچ مسلمانی با یکی از آنها نمی میرد، مگر آن که خداوند تعهد کند او وارد بهشت کند: فردی که نیت او این باشد از برادر ایمانی اش غیبت نکند؛ پس اگر بر این نیت بمیرد، خداوند متعهد است او را وارد بهشت کند...» [10] در برخی روایات خیر دنیا و آخرت در گروه تر ک غیبت دانسته شده است.[11]

«یک راه اساسی»
چون رفتار فردی باعث افتادن شما در غیبت شده است، توجه به این امور موثر است؛
1. مگر خود شما هیچ عیب و ایرادی ندارید، پس چگونه عیب خود را ندیده می گیرید و به دیگری مشغول می شوید؟! اگر بگوئید هیچ عیبی ندارم، بدانید که یک اشکال بزرگ دارید، و آن غیبت کردن بندگان خدا و ندیدن خدا است!! حال که تصمیم گرفته اید غیبت را ترک کنید، به جای شمردن عیوب دیگران که هیچ سودی برای شما ندارد و بلکه مضر است، به عیوب خود رسیدگی کنید!! یکی از عیوبتان هدر دادن عمر شریف تان در معصیت است؟ مگر چند بار می خواهید در این دنیا باشید که این گونه سرمایه سوزی می کنید؟!! به خودتان و نفس خودتان توجه کنید.
روزها فکر من این است و به شب ها سخنم * که چرا غافل از احوال دل خویشتنم
پیامبر- صل الله علیه و اله و سلم-فرمودند:«خوشا به حال کسی که عیوب خودش، او را از پرداختن به عیب مردم باز می دارد».[12]

«راه درمان عملی»
1. از این به بعد پیش ا‍ز هر سخنی در مورد معصیت داشتن یا نداشتن آن فکر کنید. اگر غیبت بود آن را ترک کنید، و اگر آن را خدای نکرده انجام دادید، تعهد کنید تا یک ماه اگر غیبتی کردم یک روز روزه بگیرم. خود فکر کردن و روزه گرفتن می تواند عامل بازدارنده ای باشد.
2. سعی کنید با اعضای خانواده که با آنها دچار گناه می شدید، کمتر در مواقع بیکاری در کنار هم قرار گیرید.
3. در این چند مدت به طور ویژه مشغولیت داشته و بیکار نباشید.
4. از خدای بزرگ و توانا طلب استمداد کنید. همان طور که در دعا آمده«... و أعذنی فیه من الغیبة...؛ خدایا مرا از غیبت پناه ده»[13]
5. اگر شما نیز دارای رفتاری نامناسب بودید، دوست داشتید دیگران نسبت به شما چگونه عمل کنند؟ نُقل و نبات مجالس باشید، و پشت سر شما حرف بزنند؟ و یا دیگران درصدد باشند رفتار شما را اصلاح کنند و با شما هم نوای کنند؟ هر چه در این جا جواب دادید آن طور عمل کنید. اگر راه اصلاح رفتار ایشان را در پیش گرفتید، از آن جا که خداوند بندگانش را دوست دارد، یقیناً در زندگی دنیا و آخرت آثار آن را خواهید دید.
6. نماز را خوب به پادارید و حضور خدا را در نماز احساس کنید. نماز انسان را از بدی نگاه می دارد.
7. بدانید «یا أَیُّهَا الْإِنْسانُ إِنَّکَ کادِحٌ إِلى‏ رَبِّکَ کَدْحاً فَمُلاقیهِ؛اى انسان! تو با تلاش و رنج بسوى پروردگارت مى‏روى و او را ملاقات خواهى کرد!».[14]برای ملاقات با خدا چه می خواهی ببری؟! گناه و معصیت.
پرسشگر گرامی اگر طاعت خدا را در پیش گیرید، به قُرب او بار خواهید یافت، آن وقت از کارهای کوچک بسیار فاصله خواهید گرفت، و برای شما گناه مُضحک خواهد بود. بیاید بزرگ شویم، چرا که«الغیبة جهد العاجز؛ غیبت تلاش انسان عاجز است».[15]
بیاید عهدی کنیم؛ به جای غیبت، برای غیبت امام زمان-علیه اسلام- فکری کنیم، و پشت سر حضرت یاد او کنیم، تا مواقعی دل مان برای حضرتش تنگ شود و از خدای مهربان فرج پدر مهربان مان را بخواهیم.
منابع جهت مطالعه بیشتر؛
1. معراج السعاده، مرحوم ملا احمد نراقی، انتشارات هجرت.
2. اخلاق الهی، استاد آیت الله مجتبی تهرانی، ج4، بخش 1،ناشر موسسه ی فرهنگی دانش و اندیشه معاصر(از این کتاب در این نوشتار استفاده شده است).
---------------------------------
[1] . معراج السعادة، ص559.
[2] . حجرات،12.
[3] .اخلاق الهی آفت زبان، استاد مجتبی تهرانی، ج4، بخش 1،ص36.
[4] . مستدرک الوسائل، ج9، ص117 و 118.
[5] . بحارالنوار، ج72، ص247، به نقل از اخلاق الهی.
[6] . همان،ص69.
[7] .وسائل الشیعه، ج12، ص285، به نقل از اخلاق الهی ص69.
[8] . اخلاق الهی، همان، ص60 الی 62
[9] . کافی، ج2،ص305، به نقل از اخلاق الهی ص70.
[10] . مسترک الوسائل، ج9، ص117، به نقل از اخلاق الهی ص72.
[11] .کافی، ج2،ص71.
[12] کافی، ج 8، ص168، به نقل از اخلاق الهی ص75.
[13] . بحار، ج94، ص343، اخلاق الهی ص77.
[14] .انشقاق،6.
[15] . نهج البلاغه، ص556.